Uwagi SSP „Iustitia” do projektu ustawy o zmianie ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z COVID-19 (projekt z 16.4.2020 r.)

W dniu 22.4.2020 r. SSP „Iustitia” opublikowało uwagi do projektu ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.

W uwagach wskazano m.in., że w razie wystąpienia stanu nadzwyczajnego polegającego na zagrożeniu dla zdrowia publicznego na niespotykaną dotychczas skalę (co ma miejsce obecnie) sądy mogłyby wykonywać swoje zadania pod warunkiem przygotowania odpowiednich warunków procesowych, organizacyjnych i technicznych. Nie chodzi jednak o podtrzymywanie fikcji, że sądy działają normalnie, np. poprzez odejście od rozpoznawania spraw na rozprawach i posiedzeniach jawnych, na rzecz posiedzeń niejawnych. Tak jakby po wydaniu orzeczenia na posiedzeniu niejawnym nagle znikały wszystkie problemy sądownictwa, które z całą mocą ujawniły się po ogłoszeniu stanu zagrożenia epidemicznego w związku z COVID-19.

Jednym z kluczowych elementów powinien być nowoczesny, spójny i bezpieczny system wymiany korespondencji pomiędzy sądami a stronami, a także rozpoznawania spraw (w tym możliwość rozpoznawania spraw na odległość), oparty na rozwiązaniach informatycznych. Rozwiązania te powinny być zgodne ze standardem wyznaczonym przede wszystkim przez art. 45 Konstytucji RP. Nie mogą one naruszać prawa obywateli do sądu, w tym do sprawiedliwego i rzetelnego procesu, prowadzonego bez zbędnej zwłoki.

Stowarzyszenie po raz kolejny wskazuje na wieloletnie zaniedbania oraz poważne błędy Ministerstwa Sprawiedliwości w zakresie informatyzacji sądów.

Oparcie doręczeń elektronicznych na istniejących systemach, które nie są do tego przygotowane (np. portale informacyjne sądów czy E-PUAP) jest podejmowaną bez odpowiedniej analizy i programu pilotażowego próbą powstrzymania pogłębiającej się zapaści sądów. Jest to jednak kolejny eksperyment władzy politycznej na żywym organizmie władzy sądowniczej. Eksperyment, którego skutków dla bezpieczeństwa obrotu prawnego, w tym ochrony prawnej obywateli, nie sposób obecnie przewidzieć.

Sama myśl o prowadzeniu rozpraw lub posiedzeń jawnych bez uregulowania sposobu funkcjonowania sądów w okresie pandemii wydaje się niedorzeczna. Chodzi zwłaszcza o właściwe zabezpieczenie sal rozpraw, korytarzy sądowych, określenie sposobu przemieszczania się uczestników postępowania (stron, pełnomocników, świadków, biegłych i innych osób wezwanych na rozprawę czy posiedzenie jawne), zapewnienie miejsca oczekiwania na posiedzenie jawne lub rozprawę, kontrolę osób wchodzących do budynku sądu, a ponadto zapewnienie środków ochrony osobistej – a wszystko to przy zachowaniu bezpiecznego dystansu¹.

¹ Całość uwag: https://iustitia.pl/83-komunikaty-i-oswiadczenia/3813-uwagi-stowarzyszenia-sedziow-polskich-iustitia-do-projektu-ustawy-o-zmianie-ustawy-z-2-03-2020-r-o-szczegolnych-rozwiazaniach-zwiazanych-z-zapobieganiem-przeciwdzialaniem-i-zwalczaniem-covid-19-innych-chorob-zakaznych-oraz-wywolanych-nimi-sytuacji-kryzysowych-oraz-niektorych-innych-ustaw-projekt-z-16-04-2020-r