Uwagi do art. 1911 § 1–4 KPC – głos praktyka
1) oczywiście bezzasadne z przyczyn prawnych, widocznych dla każdego prawnika:
• o zasądzenie świadczenia w określonej wysokości od powoda na rzecz pozwanego,
• o ustalenie przez sąd zaistnienia w przeszłości jakiegoś określonego faktu, a nie prawa czy stosunku prawnego,
• o ustalenie ojcostwa jakiegoś znamienitego człowieka w stosunku do prapradziadka powoda,
• o ustalenie ojcostwa w sytuacji, gdy uprzednio nie zaprzeczono ojcostwa męża matki czy nie ustalono bezskuteczności uznania ojcostwa innego mężczyzny,
• o alimenty, bez żądania ustalenia ojcostwa, przeciwko osobie, która nie figuruje w akcie urodzenia jako ojciec dziecka,
• powództwa składane zamiast środka zaskarżenia (np.: powództwa przeciwegzekucyjne, składane, gdy strona zaniedbała złożenia sprzeciwu od nakazu zapłaty czy apelacji od wyroku i w pozwie podnosi wyłącznie okoliczności sprzed wydania orzeczenia, kwestionujące powstanie zobowiązania,
• sprawy o obniżenie alimentów, składane gdy strona zaniedbała zaskarżenia wyroku zasądzającego alimenty, natychmiast po uprawomocnieniu takiego wyroku, oparte na identycznych okolicznościach faktycznych jak podnoszone w sprawie o alimenty);
2) wytoczone po upływie terminów zawitych:
• o ochronę naruszonego posiadania, wytoczone po upływie terminu zawitego – roku od chwili naruszenia; w tym na przykład po dwóch latach o przywrócenie posiadania chomików, z żądaniem ewentualnym dotyczącym ich potomstwa,
• o zaprzeczenie ojcostwa wytoczone przez męża matki po upływie zawitego sześciomiesięcznego terminu od powzięcia wiedzy o urodzeniu dziecka;
3) dotyczące żądań oczywiście bezzasadnych w ocenie każdego człowieka, nie tylko prawnika, z przyczyn dotyczących okoliczności faktycznych:
• o zaniechanie manipulowania powodem poprzez stosowanie w mieszkaniu urządzenia emitującego fale nieznanej energii działające na procesy myślowe,
• o zapłatę świadczenia z umowy, która to należność już została zapłacona, lecz przekazem pocztowym, podczas gdy umowa stron przewidywała gotówkę.
Szacunkowo każdy sędzia cywilista czy rodzinny może mieć rocznie co najmniej kilka tego typu spraw. Zastosowanie przepisów art. 1911 § 1–4 KPC nie będzie więc w praktyce częste, jednak warto, by przepisy te funkcjonowały w procedurze cywilnej, dając możliwość szybkiego zakończenia sprawy, w której powództwo i tak nie podlegałoby uwzględnieniu. Sprzyjać to będzie nie tylko zaoszczędzeniu pracy sądowi – sędziemu i sekretarzom, ale także zaoszczędzi stronom ponoszenia zbędnych kosztów i może wpłynąć pozytywnie na wizerunek wymiaru sprawiedliwości. Wbrew obawom sceptyków brak natomiast ryzyka, że nowa instytucja pozbawi stronę prawa do sądu, z uwagi na szczególne regulacje procesowe – sporządzenie uzasadnienia z urzędu, odformalizowanie apelacji i brak obowiązku uiszczenia opłaty od apelacji.
Comments on Art. 1911 of the Code of Civil Procedure – the voice of a practician
The introduction of Art. 1911 § 1–4 of the Code of Civil Procedure should be appraised positively, which is supported by many arguments. Against the fears of sceptics, owing to special procedural regulations – ex officio preparation of the statements of reasons, deformalizing of appeal and waiver of the appellate fee – there is no risk that the new institution will deprive a party of the right to trial. The following text is an attempt to present them from the practical viewpoint of a line judge.
Key words: action manifestly unfounded, dismissal of an action at a closed session, dismissal of an action without serving the brief on the person named as the defendant
* Autorka jest sędzią Sądu Rejonowego we Wrześni, członkiem SSP „Iustitia”.
1 T. jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 785 ze zm.; dalej jako: KSCU.