Porównanie projektu ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych opracowanego przez SSP „Iustitia” z obowiązującą ustawą Prawo o ustroju sądów powszechnych (wybrane rozwiązania)

Katarzyna Zawiślak

Projektowana regulacja	Aktualna regulacja
Asesorzy sądowi Z UZASADNIENIA PROJEKTU: Projekt w odróżnieniu od obowiązującego stanu prawnego nie przewiduje możliwości wykonywania zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości przez osoby mające status asesorów sądowych. Przepisy Konstytucji ani wprost, ani pośrednio nie wskazują, aby dopuszczalne było powierzenie sprawowania wymiaru sprawiedliwości sądom, w których składach w charakterze zawodowych orzeczników zasiadają osoby niebędące sędziami. Wyjątek ustanowiony w tej mierze w art. 182 Konstytucji dotyczy wyłącznie udziału obywateli jako niezawodowych członków składu sądu, w związku z czym nie może on stanowić konstytucyjnego źródła upoważnienia do wykonywania przez asesorów sądowych czynności przekazanych w Konstytucji do właściwości sądów. W orzecznictwie przyjęto, że powierzenie czynności sędziowskich osobom innym niż sędziowie może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy uzasadnia to konstytucyjnie legitymowany cel (por. wyrok TK z 24.10.2007 r., SK 7/06, OTK-A 2007, Nr 9, poz. 108). (..) Zamiast asesury sądowej projekt proponuje wprowadzenie regulacji określających w sposób szczególny status sędziów rozpoczynających pełnienie urzędu na stanowisku sędziego powszechnego. Regulacje z tego zakresu nie dotyczą jedynie osób, które przed objęciem stanowiska sędziego sądu powszechnego sprawowały urząd sędziego sądu administracyjnego, sądu wojskowego lub Sądu Najwyższego oraz osób ponownie obejmujących stanowisko sędziego sądu powszechnego, lecz wyłącznie wtedy, gdy przerwa w sprawowaniu urzędu nie przekraczała 5 lat. W odniesieniu do pozostałych sędziów, którzy objęli stanowisko sędziego sądu powszechnego, projekt przewiduje w art. 130 wprowadzenie systemu ocen okresowych mających na celu zweryfikowanie poziomu merytorycznego orzecznictwa sędziego oraz sprawności i efektywności podejmowanych czynności i organizowania pracy przy rozpoznawaniu spraw lub wykonywaniu innych powierzonych zadań lub funkcji, z uwzględnieniem stopnia obciążenia wykonywanymi zadaniami i ich złożoności, realizacji procesu doskonalenia zawodowego, a także kultury urzędowania, obejmującej kulturę osobistą i kulturę organizacji pracy, oraz poszanowania praw stron lub uczestników postępowania przy rozpoznawaniu spraw lub wykonywaniu innych powierzonych zadań lub funkcji. Sędzia rozpoczynający urzędowanie ma być poddawany ocenom po upływie roku, 2 lat oraz 3 lat i 6 miesięcy od objęcia stanowiska, natomiast w przypadku, gdy jedna z poprzednich ocen miała charakter negatywny, projekt wprowadza obowiązek dokonania dodatkowej oceny okresowej po upływie 5 lat od objęcia stanowiska. Oceny okresowe, którym będzie poddawany sędzia rozpoczynający urzędowanie, mają na celu zbadanie, w jaki sposób sędzia sprawuje swój urząd po powołaniu na stanowisko. Rozwiązanie to, z jednej strony, ma zapewnić takiemu sędziemu rodzaj zawodowego wsparcia na wstępnym etapie służby. Ocena okresowa sporządzona przez doświadczonego sędziego może bowiem być źródłem sugestii pozwalających na poprawienie standardów lub usprawnienie czynności podejmowanych przez ocenianego sędziego. Z drugiej strony, opinie okresowe mają umożliwiać zweryfikowanie, czy osoby powołane do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego dają należytą rękojmię sprawowania tego urzędu w sposób odpowiedzialny i prawidłowy. W związku z tym projekt zakłada, że negatywny wynik dwóch ocen okresowych będzie uzasadniał pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności dyscyplinarnej i wszczęcie postępowania dyscyplinarnego w przedmiocie złożenia tego sędziego z urzędu (art. 191). W takiej sytuacji zaktualizuje się podstawa do obligatoryjnego sporządzenia wniosku dyscyplinarnego. W sprawie dyscyplinarnej obwiniony sędzia będzie mógł podważać prawidłowość oraz wyniki ocen stanowiących przyczynę sporządzenia wniosku, natomiast postępowanie w tej sprawie ma ograniczać się wyłącznie do zbadania, czy zachodzi podstawa złożenia sędziego w postaci dwukrotnej negatywnej oceny jego pracy. W razie stwierdzenia istnienia tej podstawy sędzia będzie podlegał złożeniu z urzędu. Do przeprowadzenia postępowania w tym przedmiocie w I instancji właściwy ma być Sąd Najwyższy orzekający w składzie trzech sędziów, a w postępowaniu odwoławczym – w składzie pięciu sędziów.
Art. 3. § 1. Czynności z zakresu wymiaru sprawiedliwości wykonują sędziowie sądów powszechnych. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o sędziach bez bliższego ich określenia, rozumie się przez to sędziów sądów powszechnych.§ 2. Czynności z zakresu ochrony prawnej, inne niż wymiar sprawiedliwości, wykonują w sądach referendarze sądowi i starsi referendarze sądowi. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o referendarzach sądowych, rozumie się przez to także starszych referendarzy sądowych.§ 3. Czynności, o których mowa w § 2, mogą również wykonywać sędziowie, jeżeli ich wykonywanie przez referendarzy sądowych nie jest możliwe.	Art. 2 § 1.Zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości wykonują sędziowie.§ 1a. W sądach rejonowych zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości wykonują także asesorzy sądowi, z wyłączeniem:1) stosowania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym wobec zatrzymanego przekazanego do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania;2) rozpoznawania zażaleń na postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia, na postanowienia o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia i na postanowienia o umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw;3) rozstrzygania spraw, o których mowa w art. 12 § 1 pkt 3, z wyjątkiem spraw o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka lub osoby pozostającej pod opieką w postaci prostego przyjęcia lub odrzucenia spadku, rozstrzyganych w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.§ 2. Zadania z zakresu ochrony prawnej, inne niż wymiar sprawiedliwości, wykonują w sądach referendarze sądowi i starsi referendarze sądowi. Ilekroć w przepisach jest mowa o referendarzach sądowych, rozumie się przez to także starszych referendarzy sądowych.§ 2a. Zadania, o których mowa w § 2, mogą wykonywać asesorzy sądowi. Zadania te mogą wykonywać również sędziowie, jeżeli ich wykonywanie przez referendarzy sądowych lub asesorów sądowych nie jest możliwe.
Art. 130. § 1. Sędzia obejmujący stanowisko sędziego sądu powszechnego podlega ocenom okresowym po upływie roku, dwóch lat oraz trzech lat i sześciu miesięcy od objęcia stanowiska. W przypadku, gdy jedna z poprzednich ocen była negatywna, dodatkową ocenę okresową przeprowadza się po upływie 5 lat od objęcia stanowiska.§ 2. Oceny okresowe, o których mowa w § 1, obejmują badanie poziomu merytorycznego orzecznictwa oraz sprawności i efektywności podejmowanych czynności i organizowania pracy przy rozpoznawaniu spraw lub wykonywaniu innych powierzonych zadań lub funkcji, z uwzględnieniem stopnia obciążenia wykonywanymi zadaniami i ich złożoności, realizacji procesu doskonalenia zawodowego, a także kultury urzędowania, obejmującej kulturę osobistą i kulturę organizacji pracy oraz poszanowania praw stron lub uczestników postępowania przy rozpoznawaniu spraw lub wykonywaniu innych powierzonych zadań lub funkcji.§ 3. Negatywny wynik dwóch ocen okresowych, o których mowa w § 1, stanowi podstawę do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego w przedmiocie złożenia sędziego z urzędu w trybie określonym w art. 191.§ 4. Przepisów § 1–3 nie stosuje się do osób, które przed objęciem stanowiska sędziego sądu powszechnego sprawowały urząd sędziego sądu administracyjnego, sądu wojskowego lub Sądu Najwyższego, jak również osób ponownie obejmujących stanowisko sędziego sądu powszechnego, jeżeli przerwa w sprawowaniu urzędu nie przekracza pięciu lat.	Brak odpowiednika.
Art. 191. § 1. Sędzia odpowiada dyscyplinarnie w razie uzyskania drugiej negatywnej oceny okresowej, o której mowa w art. 130.§ 2. O uzyskaniu przez sędziego drugiej negatywnej oceny okresowej, o której mowa w art. 130, prezes sądu, w którym sędzia ma miejsce urzędowania, zawiadamia właściwego rzecznika dyscyplinarnego, który sporządza wniosek dyscyplinarny. Postępowania wyjaśniającego nie przeprowadza się.§ 3. W postępowaniu, o którym mowa w § 1, orzeka w pierwszej instancji Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów. Postępowanie ograniczone jest do zbadania podstaw złożenia sędziego z urzędu w rozumieniu art. 130. W razie stwierdzenia ich wystąpienia, orzeka się karę, o której mowa w art. 193 § 1 pkt 7.§ 4. W toku postępowania sędzia może powoływać się na okoliczności świadczące o nieprawidłowościach dokonanych ocen okresowych.§ 5. Odwołanie Sąd Najwyższy rozpoznaje w składzie pięciu sędziów.	Brak odpowiednika.

* Sędzia Sądu Okręgowego we Wrocławiu.

Strona 7 z 7« Pierwsza «...3 4 5 67