Aktualne kierunki rozwoju władzy sądowniczej. Marsz Tysiąca Tóg rok później

Należy z całą siłą podkreślić, że w przeciwieństwie do Polski, gdzie aktualnie sędziowie są poddawani postępowaniom karnym i dyscyplinarnym za decyzje procesowe oraz publiczne wypowiedzi krytykujące politykę rządu, a także za udział w wydarzeniach publicznych, sędziowie w Stanach Zjednoczonych nie mogą być pociągani do odpowiedzialności za decyzje procesowe i korzystają ze swobody wypowiedzi, zwłaszcza w zakresie spraw dotyczących wymiaru sprawiedliwości.

Głównym obszarem prawdopodobnej reformy sądownictwa w Stanach Zjednoczonych, w mojej opinii, będzie zlikwidowanie nierówności rasowej, która egzystuje w wymiarze sprawiedliwości i w społeczeństwie amerykańskim. Mam na myśli sytuację, w której osoby innej rasy niż biała, stanowią większość osadzonych w więzieniach i jednocześnie są oni niedostatecznie reprezentowani jako sędziowie, urzędnicy i prawnicy. W perspektywie społecznej należałoby również zreformować system, który z natury faworyzuje bogatych.

Prawdopodobnie nastąpi również reforma policji, w zakresie zasad ochrony społeczeństwa i prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz sposobu przedstawiania przez policję dowodów w sądzie.

Trzeba będzie zbadać ponownie sprawy zakończone wyrokami, w których zachodzi podejrzenie stosowania nieproporcjonalnych środków przez oskarżenie. W tym aspekcie wymaga wzmocnienia dobra zasada, zgodnie z którą prokuratorzy są odpowiedzialni nie tylko za ściganie osób za przestępstwa, ale także za dopilnowanie, by sprawiedliwości stało się zadość.

Koniecznym będzie kontynuowanie szkoleń nakierowanych na pogłębienie wśród sędziów świadomości zróżnicowania społecznego osób występujących przed sądem, wyeliminowanie uprzedzeń, wzmocnienie etyki sędziowskiej oraz określenie celów, jakie ma osiągnąć kara. Istotna jest także reforma orzecznictwa w sprawach narkotykowych.

Podsumowując, aktualnie naszym najważniejszym celem jest pogłębianie zaufania publicznego do sądownictwa i jego niezależności. Niewątpliwie w ciągu najbliższych 4 lat będziemy się koncentrować na reformach wzmacniających niezawisłość wymiaru sprawiedliwości tak, aby sądy mogły zawsze stanowczo przeciwstawić się chaosowi wywołanemu próbami obalenia demokracji i ignorowania norm konstytucyjnych.

Polska dała nam wybitne osobistości, takie jak papież Jan Paweł II, laureat Pokojowej Nagrody Nobla Lech Wałęsa i sędzia Teresa Romer. Stan New Hampshire dał natomiast Stanom Zjednoczonym wybitnego męża stanu, ­Daniela ­Webstera. Tenże Daniel Webster ponad 150 lat temu powiedział:

„Sprawiedliwość leży w centrum zainteresowań człowieka. Sprawiedliwość łączy cywilizowane istoty i cywilizowane narody. Gdziekolwiek stoi świątynia sprawiedliwości i tak długo, jak jest należycie czczona, istnieje fundament dla bezpieczeństwa, szczęścia oraz postępu ludzkości. A ci, którzy pracują przy tej świątyni z pożytkiem i honorem, którzy oczyszczają jej fundamenty, wzmacniają jej filary lub przyczyniają się do wznoszenia jej szlachetnej kopuły aż do nieba, łączą się w imieniu, sławie i charakterze z tym, co jest i musi być tak trwałe, jak konstrukcja społeczeństwa”⁶⁶.

W demokracji przywódcy polityczni w końcu odkrywają to, co my sędziowie już wiemy, a mianowicie że niezależne sądownictwo jest użyteczne dla kraju. Sądownictwo bowiem pobudza zaufanie i daje legitymację społeczną pozostałym władzom.

Ostatnie wypadki w Stanach Zjednoczonych przypomniały nam, że niezależnie od tego, co jest zapisane w konstytucji i innych aktach prawnych, tylko ludzie o wysokich walorach moralnych, którzy kierują się uczciwą motywacją, są w stanie zapewnić żywotność i sukces demokracji.

To bezspornie trudne czasy dla Polski i Stanów Zjednoczonych.

Gratuluję, zebranym tutaj polskim sędziom i przedstawicielom organizacji międzynarodowych, którzy walczą na rzecz niezawisłości wymiaru sprawiedliwości.

Dziękuję za umożliwienie mi wzięcia udziału w tym ważnym przedsięwzięciu.